Jak nastroić gitarę? Standardowe strojenie gitary

Jak nastroić gitarę? Standardowe strojenie gitary

Wielu początkujących adeptów nauki gry na gitarze głowi się jak poprawnie nastroić instrument i na czym tak naprawdę polega strojenie gitary?

Czy gitarę trzeba stroić za każdym razem? 

Czy nowa gitara jest nastrojona? 

W największym skrócie strojenie gitary polega na regulacji długości i naprężenia struny za pomocą stroików (kluczy) na główce gitary, tak aby struna wydawała odpowiedni dźwięk. 😉 W dzisiejszych czasach na początku nauki odchodzi się od strojenia “na słuch” co jeszcze kilkanaście lat temu było koniecznością.

Aktualnie powszechne są elektroniczne stroiki gitarowe, które pozwalają szybko nastroić gitarę nawet osobą, które nie potrafią na niej grać.

Natomiast nadal pojawiają się pytania – do jakich dźwięków nastroić struny?

Czy możliwa jest szybka korekta bez odpalania stroika?

Czy gitarę klasyczną stroi się inaczej niż gitarę akustyczną czy gitarę elektryczną?

Standardowy strój gitarowy

Odpowiadając na początku na ostatnie zadane pytanie – w standardowym strojeniu zarówno gitary klasyczne, gitary akustyczne czy gitary elektryczne stroi się do tych samych dźwięków (wartości). Zdecydowana większość gitar jest sześciostrunowa (składa się ona z trzech strun basowych oraz trzech strun wiolinowych). Struny basowe posiadają tzw. „owijkę” i są grubsze niż struny wiolinowe (choć zazwyczaj w gitarach akustycznych struna wiolinowa G również posiada owijkę).

Czterostrunowe gitary basowe stroi się do stroju tzw. E standard, który dźwiękami odpowiada czterem najgrubszym strunom gitary klasycznej.

Na początku warto zapamiętać przyjęte nazwy strun, które są tożsame z dźwiękiem stroju standardowego. Zaczynając od strun basowych dźwięki pustych strun to EADGHE. Częściej w nomenklaturze spotyka się wersję EADGBE – są to te same dźwięki natomiast następuje, zmiana nazwy H na B. W Polsce, Niemczech i krajach skandynawskich przyjął się zapis nazywania dźwięku odpowiadającego pustej strunie drugiej jako H, w pozostałych krajach stosuje się nazwę B (zapis amerykański), który stosowany jest praktycznie we wszystkich stroikach elektronicznych (tunerach). Można napotkać również zapis E6 A5 D4 G3 B2 E1 – gdzie E6 odpowiada najgrubszej basowej strunie, a E1 najcieńszej wiolinowej.

Jak nastroić i czy stroić gitarę „na słuch”? Akcesoria gitarowe takie jak stroiki elektroniczne (o której więcej opowiemy w osobnym artykule) bardzo ułatwiają zadanie i sprawiają, że strojenie jest proste i szybkie. Należy pamiętać o wybraniu odpowiednich ustawień stroika (standardem jest strojenie do częstotliwości dźwięku A=440Hz, niektóre stroiki mają możliwość zmiany tej wartości). Wystarczy uderzyć pustą strunę i regulować kluczem gitarowym strunę w ten sposób, aby na wyświetlaczu stroika pojawił się pożądany dźwięk i zazwyczaj zielone światełko – ułatwia to życie zarówno w warunkach domowych, jak i koncertowych – zatem dlaczego stroić na słuch?

Odpowiedź jest bardzo prosta – należy to robić, aby rozwijać słuch muzyczny. Pomoże nam on zarówno w sytuacji awarii stroika, jak i pozwoli szybciej zorientować się, że gitara “nie stroi” w trakcie samego grania. Wychwycenie podczas gry, że “coś jest nie tak” jest kluczowe na początku nauki, ponieważ granie ćwiczeń i utworów na rozstrojonej gitarze jest bardzo frustrujące i może zniechęcić do gry.

Metody strojenia są różne. Najbardziej popularnym sposobem strojenia gitary na słuch jest strojenie do tzw. piątego progu.

Aby nastroić pierwszą strunę musimy uzyskać pierwszy poprawny dźwięk, ułatwi nam to znajdujący się w pobliżu keyboard czy pianino. Możemy skorzystać także z  odpowiedniej aplikacji lub kamertonu (opis w słowniczku poniżej). 

Mając już wzór dźwięku E (lub w przypadku kamertonu dźwięku A, który znajduje się na piątym progu pierwszej struny) staramy się tak operować kluczem, aby struna E1 brzmiała tak jak nasz wzór.

Następnie uderzając w pustą strunę wiolinową E oraz w strunę H dociśniętą na piątym progu, dźwięki obu strun powinny być identyczne. 

Nie powinny występować żadne różnice, nieprzyjemne współbrzmienia, wibracje czy inne złe korelacje z dźwiękiem, który w tym wypadku jest naszą pustą struną E. 

Po udanym nastrojeniu struny H powtarzamy to ze struną G, ale tu występuje wyjątek od reguły i strunę G dociskamy na 4 progu, tam znajdować się będzie dźwięk H :). 

Strojąc dalej w kierunku strun basowych nie ma zmian i wszystkie dźwięki dostrajamy dociskając wcześniej na piątym progu.

Gdy strojenie standardowe nie będzie miało dla Was żadnych tajemnic, warto zagłębić się w świat alternatywnego strojenia gitary, które jest często stosowane, np. w grze metodą Fingerstyle lub w takich stylach muzycznych jak Metal czy Blues, ale jest to bardzo rozległy temat, który rozwiniemy w innym artykule.

Istota strojenia tzw. „na progach”

Okej, udało nam się perfekcyjnie nastroić gitarę elektryczną, czy to na słuch czy korzystając ze stroika i uderzając w puste struny.

A teraz wybiegnijmy w przyszłość… Gramy koncert z zespołem, przychodzi czas na nasze solo, które rozpoczynamy od podciągnięć dźwięków powyżej 12 progu, a tu….. klops! Coś nie brzmi, dźwięki w okolicach 12 progu i powyżej nie zgadzają się i nie stroją do podkładu granego przez zespół. Po piosence odpalamy elektroniczny tuner, a okazuje się, że wszystkie zagrane puste struny są perfekcyjne nastrojone – co to za magia?

Nasza gitara po prostu “nie stroi na progach” i należy (w znaczącej większości przypadków) wyregulować menzurę za pomocą regulacji długości strun od strony mostka. Czasem powodem mogą być np. starte progi czy źle ustawiona krzywizna gryfu, ale w tym poradniku zakładamy, że ten problem nas nie dotyczy i skupmy się na najpopularniejszym problemie jakim jest źle ustawiona menzura na mostku.

Rozwiązanie tego problemu jest w mostku gitary elektrycznej. Większość nowoczesnych gitar elektrycznych niezależnie od rodzaju mostka – czy to stały “fenderowski” typu hardtail, czy to “gibsonowski” tune-o-matic czy ruchomy mostek tremolo, albo dwustronny typu floyd rose posiadają możliwość regulacji menzury, czyli mówiąc w skrócie – czynnej długości struny od mostka do siodełka, tzw. progu zerowego.

Gitary akustyczne czy klasyczne w znacznej większości posiadają fabrycznie ustawioną menzurę na podstawce mostka i nie ma prostej możliwości jej regulacji.

Jak sprawdzić czy gitara stroi na progach? Używając stroika elektronicznego uderzamy w pustą strunę, stroimy ją do pożądanego dźwięku, a następnie dociskamy tą samą strunę na dwunastym progu (czyli oktawę wyżej, oznacza to, że na strunie E na 12. progu także powinniśmy uzyskać dźwięk E) i sprawdzamy czy ten dźwięk również odpowiednio stroi, czy nie ma odchyleń.

Jeżeli dźwięk zagrany na 12. progu jest zbyt nisko należy strunę skrócić poprzez regulację siodełka przy mostku za pomocą śrubokręta lub klucza imbusowego.

Zazwyczaj wkręcając śrubkę przy danej strunie powodujemy przesunięcie siodełka mostka w kierunku przetworników, a co za tym idzie skracamy strunę.

Czynność tą należy wykonywać stopniowo, nie wkręcając tej śrubki maksymalnie, a po dwóch ruchach śrubokrętem należy sprawdzić czy struna jest już poprawnie nastrojona.

Trzeba pamiętać, że przy ingerencji w długość struny automatycznie rozstroi się dźwięk pustej struny, więc należy najpierw przeprowadzić korektę kluczami na główce, aby dźwięk pustej struny był poprawny, a następnie ponownie sprawdzić dźwięk wydawany na 12. progu.

Analogicznie, jeżeli dźwięk na 12. progu jest zbyt wysoko należy wydłużyć strunę, czyli przesunąć siodełko mostka w odwrotnym kierunku od przetworników (w kierunku korpusu).

Jak często należy sprawdzać i regulować w razie potrzeby menzurę? Tak naprawdę warto sprawdzać to przy każdej wymianie kompletu strun, osoba grająca i ćwicząca  wcześniej “słuch muzyczny” powinna wysłyszeć podczas ćwiczeń różnice w dźwiękach i wyregulować menzurę. Jeśli nie chcesz samemu regulować menzury poproś o pomoc lutnika.

Korzystanie z usług pracowni lutniczej to wręcz obowiązek, jeśli sami nie chcemy regulować naszego instrumentu.

Odpowiednio ustawiona i nastrojona gitara daje komfort gry i pomaga łatwiej osiągać założone cele.

Instrumenty oferowane przez naszą wypożyczalnie są serwisowane w profesjonalnej pracowni lutniczej, która dba między innymi o to, aby instrument po dotarciu do Klienta był gotowy do gry.  Gitary, które trafiają do klientów są ustawione i nie wymagają dodatkowej regulacji. Oczywiście oprócz potrzeby strojenia strun za pomocą kluczy na główce. 🙂

Ponoć “nie strój zdobi człowieka”*

*Nie dotyczy gitarzystów 😀

Słowniczek:

Kamerton to mały stalowy przyrząd w formie “widełek,” z którego po uderzeniu wydobywa się dźwięk. Zakłada się, że dźwięk z kamertonu jest idealnie dostrojony, dlatego traktuje się go jako wzór/wyznacznik.

Używa się go do strojenia instrumentów, ale jest także wykorzystywany min. w chórach, ponieważ wszystkie głosy stroją się właśnie do niego.